Czym jest atopowe zapalenie skóry u dzieci?
Atopowe zapalenie skóry jest chorobą o podłożu alergicznym. Oznacza to, że organizm reaguje nadmiernie na otaczające go alergeny (np. substancje chemiczne, pokarmowe, sierść zwierząt, kurz, roztocza i inne) i produkuje w związku z tym zwiększoną ilość przeciwciał, skierowanych przeciwko tym czynnikom.
Schorzenie to obecnie może dotyczyć nawet jednej czwartej populacji. Choroba ta ma podłoże genetyczne. Rozpoczyna się już u najmłodszych dzieci ? zdecydowana większość przypadków tego schorzenia objawia się u dzieci już w pierwszym roku życia. W późniejszym wieku ryzyko zachorowania jest znacznie mniejsze. Sporadycznie się zdarza, że zachoruje osoba dorosła. Jeśli tak się stanie, większość skłonność do rozwoju tej przypadłości wykazują kobiety.
Jakie są najbardziej typowe objawy atopowego zapalenia skóry?
Najbardziej typowym dla atopowego zapalenia skóry objawem jest znacznie nasilony świąd skóry, lecz choroba ta może obejmować swoim zasięgiem również inne narządy. Może stopniowo dochodzić do rozwoju zapalnego procesu atopowego w układzie oddechowym - mamy wówczas do czynienia z takimi symptomami, jak alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie spojówek oraz astma oskrzelowa, a także w układzie pokarmowym.
Klinicznie objawia się ono w postaci widocznej reakcji skórnej. Głównymi objawami atopowego zapalenia skóry są:
- świąd skóry - często o uporczywym i bardzo nasilonym charakterze
- zaczerwienienie i suchość skóry
- zmiany na skórze w różnej postaci - może to być między innymi: rogowacenie skóry, łuszczenie się (określane jako "rybia łuska"), drobne grudki, pęcherzyki, nadżerki na skórze, pogrubiała skóra lub skóra zbyt cienka, jak pergaminowa
- duża wrażliwość skóry na rozmaite czynniki zewnętrzne ? np. środki do pielęgnacji i mycia ciała, ubrania (zwłaszcza z dodatkiem wełny), kontakt z czynnikami alergizującymi, takimi jak np. pyłki roślin, sierść zwierząt, kurz, roztocza, alergeny pochodzenia pokarmowego i inne. Wszelkie substancje myjące i piorące pozbawiają skórę naturalnego, lipidowego płaszcza ochronnego. Utrata tej ochrony skutkuje świądem i podrażnieniem oraz nasileniem objawów chorobowych.
- skłonność do podrażnień, możliwość łatwego zakażenia i związana z tym podatność na powtarzające się zakażenia, najczęściej o podłożu bakteryjnym.
Potwierdzeniem rozpoznania atopowego zapalenia skóry jest także przewlekły i nawrotowy charakter dolegliwości, schorzenia tego typu występujące u innych członków rodziny, lokalizacja zmian skórnych charakterystyczna dla tej choroby oraz podwyższony poziom przeciwciał IgE.
Kiedy występuje atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry najczęściej objawia się we wczesnym dzieciństwie, z reguły już w pierwszym roku życia. Objawy kształtują się w zależności od wieku. W różnych przedziałach wiekowych choroba manifestuje się różnymi symptomami klinicznymi, lokalizacją zmian oraz ich charakterem.
U najmłodszych, do drugiego roku życia, zmiany są jeszcze niewielkie. Obejmują najczęściej owłosioną skórę głowy, czoło i policzki, które przyjmują wygląd jakby "polakierowanych", są błyszczące i zaczerwienione. Skóra ma zmienioną strukturę, pojawiają się grudki, strupki, nadżerki i pęcherzyki na podłożu rumieniowym. Podczas ostrej fazy atopowego zapalenia skóry można zaobserwować złuszczający się naskórek. Ogólnie w przebiegu choroby zmiany mają często charakter sączący, co sprzyja nadkażeniom bakteryjnym. Ponadto włosy u takich maluchów są cienkie, łamliwe i matowe. Po tym okresie życia zmiany skórne najczęściej ustępują, lecz nie oznacza to wcale końca choroby i wyleczenia. Jeśli atopowe zapalenie skóry pojawiło się w tak wczesnym wieku, istnieje spore ryzyko, że w późniejszym okresie choroba może zamanifestować się w układzie oddechowym w postaci np. astmy oskrzelowej.
U starszych dzieci ogniska zapalne znajdują się głównie w okolicach stawów - na zgięciach łokciowych, kolanowych i przy nadgarstkach, jak również na grzbietach dłoni i stóp. Lokalizacja taka sprzyja podrażnieniom mechanicznym i wtórnym zakażeniom bakteryjnym, co utrudnia i komplikuje leczenie. Intensywny świąd może dodatkowo powodować zwiększone rozdrażnienie i niepokój u dziecka, a także utrudniać zasypianie i zakłócać spokojny sen.
W późniejszym wieku najczęściej obserwuje się naprzemienność zaostrzeń faz chorobowych i okresów remisji, czyli ustępowania objawów. Skóra staje się sucha, szorstka, pogrubiała. Chorym dokucza najbardziej uporczywe uczucie świądu, nasilające się zwłaszcza w nocy, co może być przyczyną pojawienia się trudności w zasypianiu lub problemów z wybudzaniem się ze snu oraz związanego z tym zmęczenia, drażliwości, niepokoju, a nawet nadpobudliwości nerwowej. Z reguły ciepło, słońce, a także silny, przedłużający się stres mogą wywoływać lub nasilać symptomy chorobowe.
Czy można wyleczyć atopowe zapalenie skóry?
Objawy atopowego zapalenia skóry mają charakter przewlekły i nawrotowy. Choroba uznana jest za nieuleczalną, w terapii zatem stosuje się tylko środki objawowe, czyli łagodzące dolegliwości. Zatem podstawową rolę odgrywać będzie właściwa pielęgnacja skóry dziecka, do której stosuje się specjalne emolienty o delikatnych właściwościach myjących, nawilżających i natłuszczających delikatną i podrażnioną skórę. Powinno się korzystać z odpowiednich kosmetyków przeznaczonych do skóry atopowej, o neutralnym pH 5.5, które pielęgnują skórę, jednocześnie łagodząc świąd i umożliwiając znaczne ograniczenie stosowania silnych, miejscowych środków przeciwzapalnych i przeciwświądowych. Nie powinno się używać żadnych produktów myjących z zawartością substancji aromatyzowanych, perfumowanych i pieniących.
Korzystne działanie ma uzupełnianie codziennej diety w suplementy z kwasami omega-3, witaminą E, cynkiem, a także spożywanie oleju z wiesiołka, tranu oraz oleju lnianego. Składniki te wykazują pozytywny wpływ na kondycję skóry, łagodzą świąd i zmniejszają suchość. Ponadto działają stymulująco na pracę układu odpornościowego.
W związku z tym, że brakuje bezpiecznych dla małych dzieci leków konwencjonalnych, które miałyby zastosowanie w tej uciążliwej przypadłości, w leczeniu atopowego zapalenia skóry u najmłodszych polecane są leki homeopatyczne, które nie powodują żadnych działań niepożądanych i mogą być stosowane u dzieci w każdym wieku. Te produkty lecznicze nie tylko łagodzą objawy schorzenia, lecz również mogą skutecznie zapobiegać jego nawrotom oraz wydłużać okresy remisji.
Jakie leki homeopatyczne na atopowe zapalenie skóry?
Do najczęściej polecanych tutaj leków homeopatycznych należą:
- Apis mellifica - lek wskazany wówczas, gdy skóra objęta zmianami jest wyraźnie obrzęknięta, lekko zaczerwieniona lub zaróżowiona, a dodatkowo może pojawić się pieczenie, swędzenie, a nawet kłujący lub piekący ból w miejscu dotkniętym chorobą. Cechą najbardziej charakterystyczną, wskazującą na konieczność zastosowania tego specyfiku jest pogorszenie dolegliwości pod wpływem ciepła, np. zaostrzenie pieczenia i świądu w ciepłej kąpieli lub po przegrzaniu się, natomiast ich wyraźne złagodzenie następuje pod wpływem miejscowego zimna, np. po przyłożeniu zimnych okładów lub po kąpieli w chłodnej wodzie.
- Dolichos pruriens - będzie pomocny, jeśli najbardziej dokuczliwym objawem w przebiegu atopowego zapalenia skóry jest silny świąd, pozostający w związku z alergicznymi zmianami skórnymi, nasilający się szczególnie w nocy, w cieple łóżka.
- Poumon histamine - przyda się w przypadku każdej reakcji przebiegającej na podłożu alergicznym. Lek ten dobrze jest stosować równocześnie z innymi lekami homeopatycznymi, dobranymi do indywidualnego sposobu reagowania chorego. W przypadku przewlekłych i nawracających dolegliwości należy stosować go regularnie i systematycznie, jednocześnie monitorując przebieg choroby oraz modyfikując w razie potrzeby terapię za pomocą innych leków homeopatycznych. Poumon histamine wykazuje regulujący wpływ na mechanizmy reakcji alergicznej, ze szczególnym tropizmem do układu oddechowego. Będzie zatem przydatny w sytuacji, gdy objawy atopowego zapalenia zaczną się manifestować nie tylko na skórze, lecz również w drogach oddechowych, co uwidoczni się w postaci alergicznego nieżytu nosa i spojówek i/lub astmy oskrzelowej.
- Staphysagria - może pomóc, jeśli mamy do czynienia ze swędzącymi zmianami chorobowymi na skórze, przypominającymi wyglądem pęcherzyki, po drapaniu których najczęściej pozostaje strupek. Świąd jest silny i charakterystyczne jest to, że zmienia on swoją lokalizację pod wpływem drapania. Swędzące wykwity skórne mogą przypominać swoim wyglądem opryszczkę, świerzbiączkę lub wyprysk z pęcherzykami.
- Arsenicum album - lek wskazany w przypadku troficznych zmian skórnych, które mogą się manifestować w charakterystyczny sposób. Najczęściej zmiany chorobowe przyjmują postać suchych, drobnych łusek, a skóra wygląda jakby była posypana drobną mąką lub otrębami. Czasem skóra jest blada, pomarszczona i chłodna w dotyku, a niekiedy bywa obrzęknięta lub przypominająca wyglądem skórę słonia; może być pogrubiała, stwardniała i sztywna albo sucha i cienka jak pergamin tak, że nie da jej się uchwycić palcami w fałd. Dolegliwości mogą występować okresowo, naprzemiennie z fazami, w których choroba się nie ujawnia. Chory, potrzebujący leku Arsenicum album bywa ogólnie osłabiony, szczupły, zmęczony, łatwo marznie i wykazuje skłonność do naprzemiennego występowania u niego różnych dolegliwości chorobowych.
- Arsenicum iodatum - wskazaniem do podania tego leku są przewlekłe choroby skóry, o dwóch typach zmian. Jeden rodzaj zmian można określić jako zmiany zliszajowaciałe, w których widoczna jest jasnoróżowa, silnie wysuszona skóra z obecnymi prostopadłymi prążkami. Drugi typ charakteryzuje się łuszczącymi zmianami, z obecnością małych łusek, w przebiegu których skóra może być zaróżowiona i sucha. Z reguły towarzyszy temu świąd, a skóra jest zimna w dotyku, chociaż pacjent ma wrażenie jakby go piekła od wewnątrz. Chory jest zazwyczaj wychudzony, chociaż w przeciwieństwie do Arsenicum album, nie cechuje się tak dużym osłabieniem, nie jest również tak bardzo wrażliwy na zimno, a wręcz przeciwnie ? zbyt wysoka temperatura i nadmierne ciepło nasila jego dolegliwości skórne.
- Croton tiglium - jest polecany zwłaszcza w sytuacji, gdy atopowemu zapaleniu skóry towarzyszy bardzo silny świąd, określany przez pacjenta jako "nie do wytrzymania". Świąd łagodnieje nieco pod wpływem delikatnego pocierania, ale jednoczesna nadwrażliwość bólowa chorej skóry sprawia, że pacjent aż boi się podrapać, aby nie nasilić dolegliwości bólowych. Croton tiglium jest skutecznym lekiem w różnych postaciach zmian skórnych, zarówno o charakterze ostrym, jak i przewlekłym, niezależnie od lokalizacji, w jakiej te zmiany się umiejscawiają.
- Rhus toxicodendron - zaleceniem do podania tego leku jest obecność małych wykwitów pęcherzykowych, wypełnionych żółtą, opalizującą, półprzezroczystą treścią, zlokalizowanych na zmienionej rumieniowo skórze. Są one swędzące i piekące, a dolegliwości te łagodnieją pod wpływem ciepła ? ciepłych okładów lub kąpieli w ciepłej wodzie. Niekiedy pęcherzyki się zlewają, tworząc bąble, czasem zaś strefy chorej skóry sąsiadują ze zdrową, co wygląda jak plamy i nazywane jest "skórą lamparta".
- Antimonium crudum - lek przydatny w sytuacji, gdy chora skóra ma tendencję do nadmiernego rogowacenia, jest twarda, sucha, może pękać i sączyć się, co sprzyja następnie nadkażeniom bakteryjnym.
- Graphites - jest przepisywany, gdy zmiany skórne przyjmują postać pęcherzyków, z których sączy się gęsta, lepka wydzielina, kolorem i konsystencją przypominająca miód, zasychająca na powierzchni w postaci żółtych lub żółtobrązowych strupków. Wypryski są swędzące, piekące i podrażniające, a wyciek ma niekiedy przykry zapach. Strupki łatwo pękają i dochodzi do krwawienia i nasilenia wycieku. Zmiany są często umiejscowione w zgięciach i fałdach skórnych.
- Mezereum - po ten lek można sięgnąć, gdy pęcherzykowe wykwity skórne, wypełnione gęstą podrażniającą ropą, zmieniają się w silnie swędzące strupki, pod którymi kryje się często owrzodzenie.
Więcej na temat dawkowanie i doboru odpowiedniej potencji do określonych objawów przeczytasz tu: kliknij
