Biegunka
Definicją biegunki określa się stan, w którym oddawanie stolca występuje znacznie częściej niż normalnie, przy czym towarzyszy temu szereg objawów dodatkowych, wskazujących na nieprawidłową funkcję przewodu pokarmowego. Do najczęściej występujących objawów w przebiegu biegunki zaliczamy: ból brzucha, najczęściej o charakterze skurczowym, ogólne osłabienie, gorączkę, a nawet dreszcze. Stolec ma zazwyczaj odmienną od prawidłowej konsystencję - jest luźny, wodnisty, o nieprzyjemnym zapachu, może być drażniący, zawierać domieszkę krwi, ropy lub śluzu. Często występuje także nagłe, gwałtowne parcie na stolec. Przedłużająca się, uporczywa biegunka grozi odwodnieniem, szczególnie jeśli dotyczy ona niemowląt, małych dzieci lub schorowanych, osłabionych osób w podeszłym wieku.
Co oznacza biegunka u dzieci?
U dzieci kwestia biegunki wygląda nieco inaczej niż u osób dorosłych, u których jako normę traktuje się jedno wypróżnienie dziennie. Oddanie więcej niż jednego stolca u małego dziecka nie jest jeszcze kwalifikowane jako biegunka. O dolegliwości tej mówimy wówczas, gdy pojawiają się więcej niż trzy stolce w ciągu dnia, mają one nieprawidłową konsystencję, są płynne lub półpłynne, występują w nich śluz, krew lub ropa, dodatkowo może pojawić się ból, skurcze brzucha i gorączka. Co ważne, dziecko zdecydowanie bardziej niż dorosły narażone jest na ryzyko szybkiego odwodnienia wskutek biegunki. Dlatego ważne jest, aby zareagować natychmiast i jak najszybciej podjąć leczenie oraz systematyczne nawadnianie malca.
Co powoduje biegunkę?
Biegunka może być wynikiem takich czynników jak:
- zatrucie pokarmowe
- spożycie nieświeżego pokarmu, jedzenia przechowywanego w niewłaściwych warunkach lub wielokrotnie rozmrażanego
- nieprzestrzeganie zasad higieny - co wiąże się np. ze spożywaniem nieumytych owoców i warzyw lub jedzeniem z przypadkowych źródeł (np. w czasie podróży)
- zakażenie rotawirusami, zwane powszechnie grypą żołądkowo-jelitową
- zakażenie bakteryjne - do najczęściej spotykanych należy zakażenie Salmonellą
- zatrucie lekami
- stany zapalne jelit
- rozmaite choroby przewodu pokarmowego, np. choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia, nietolerancja lub alergia na różne składniki pokarmowe
- stres - jeśli nadmierna perystaltyka jelit, skutkująca biegunką, jest efektem dolegliwości o podłożu emocjonalnym, zdenerwowania, oczekiwania, niepokoju lub lęku
Jakie mamy rodzaje biegunek?
Wyróżniamy dwa rodzaje biegunki - ostrą i przewlekłą. Biegunka ostra najczęściej ma charakter infekcyjny i jest efektem zakażenia drobnoustrojami z zewnątrz. Często towarzyszą jej objawy dodatkowe, takie jak: gorączka, osłabienie, wymioty, bóle brzucha, postępujące odwodnienie. Może mieć ona:
- podłoże bakteryjne - jeśli do przewodu pokarmowego dostaną się chorobotwórcze bakterie, które wytwarzają szkodliwe enterotoksyny, będące produktem metabolizmu bakteryjnego. Wywołują one objawy zatrucia pokarmowego. Powodują biegunkę, wpływając na wchłanianie się wody w jelicie. Do najpowszechniej spotykanych należą enterotoksyny gronkowca złocistego lub Salmonelli; do najgroźniejszych należy zatrucie laseczkami Clostridium botulinum, które znane jest jako zatrucie jadem kiełbasianym oraz pałeczkami wąglika. Te ostatnie, oprócz dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, powodują również niebezpieczne dla życia objawy neurologiczne.
Bakterie wnikają do organizmu z niewłaściwie przechowywanym pożywieniem. Zazwyczaj powinny ulec zniszczeniu w żołądku, poprzez obecność w nim kwasu solnego, niekiedy jednak jest ich tak dużo, że dochodzi do zatrucia. Dzieje się tak głównie latem, gdy jedzenie może być przechowywane w nieodpowiednich warunkach, wielokrotnie rozmrażane lub spożywane bez zachowania zasad higieny.
- podłoże wirusowe - najczęściej spotykane wirusowe zakażenie przewodu pokarmowego jest spowodowane rotawirusami, łatwo przenoszonymi drogą kropelkową i wywołującymi infekcję rotawirusową, popularnie zwaną grypą żołądkowo-jelitową.
- podłoże pasożytnicze - rzadziej spotykane niż powyższe.
Jakie powody są występowania biegunki?
Biegunka ostra może być również spowodowana stosowaniem terapii antybiotykowej, w wyniku której dochodzi do zaburzenia równowagi pomiędzy różnymi szczepami flory bakteryjnej, fizjologicznie bytującej w jelitach. Bakterie wrażliwe na dany antybiotyk giną, zaś te odporne przeżywają, namnażając się w niekontrolowany sposób i działając toksycznie na przewód pokarmowy. Wywołują one objawy, wśród których dominującymi będą: biegunka, bóle brzucha, zaburzenia apetytu, nudności. Dlatego tak ważne jest stosowanie w przebiegu całej antybiotykoterapii oraz jeszcze przynajmniej dwa do czterech tygodni po jej zakończeniu, dobrego probiotyku, uzupełniającego straty flory jelitowej oraz regulującego ilość i jakość poszczególnych szczepów bakteryjnych.
Niekiedy biegunka może być efektem ubocznym stosowania innych leków. Należą do nich między innymi leki przeczyszczające, moczopędne, przeciwastmatyczne, hormonalne, przeciwcukrzycowe i inne. Czasem bywa wynikiem alergii, zwłaszcza pokarmowej, jeśli spożyjemy składnik, na który jesteśmy nadwrażliwi lub uczuleni. Do najczęściej spotykanych należy np. biegunka po mleku u osób z nietolerancją laktozy, biegunki w przebiegu celiakii, zespołu Leśniowskiego-Crohna lub syndromu jelita drażliwego.
Biegunka może być także wynikiem przejedzenia się. U dzieci często pojawia się po nadmiernym spożyciu słodyczy, owoców lub soków owocowych. U dorosłych może wystąpić po nadużyciu alkoholu, kawy, używek oraz nadmiernym spożyciu potraw ciężkostrawnych, tłustych, pikantnych lub z zawartością substancji słodzących, typu sorbitol lub mannitol.
Biegunka o charakterze przewlekłym jest zazwyczaj objawem chronicznej choroby, które wymaga szczegółowej diagnostyki i leczenia pod kontrolą lekarską. Bywa oznaką takich chorób jak: celiakia, choroby trzustki, wszelkie stany zapalne jelit, zespół jelita drażliwego, czy nadczynność tarczycy.
W większości przypadków biegunka ostra jest krótkotrwałym, samoistnie ustępującym stanem, który nie stanowi większego zagrożenia dla zdrowia. Jednak w niektórych sytuacjach, szczególnie u dzieci, należy szybko podjąć jej leczenie, ponieważ utrata wody i elektrolitów następuje tu szybko i może stanowić zagrożenie życia.
Jak poradzić sobie z biegunką?
Pierwszymi krokami, jakie należy podjąć w leczeniu biegunki ostrej jest przede wszystkim regularne i systematyczne nawadnianie chorego, podanie elektrolitów, włączenie odpowiedniej diety (a nawet radykalne ograniczenie podaży jedzenia), niekiedy konieczne jest zastosowanie leków przeciwbakteryjnych, a nawet hospitalizacja.
Nawadniać należy powoli, stopniowo, podając choremu małe ilości płynów, najlepiej za pomocą łyżeczki, co kilka minut. Wówczas płyn ma szansę wchłonąć się poprzez śluzówki przewodu pokarmowego, bez podrażniania żołądka. Wypicie dużej ilości płynu naraz nie tylko nie spowoduje nawodnienia, lecz może nawet pogorszyć stan pacjenta poprzez sprowokowanie wymiotów lub nasilenie biegunki. Najlepszym środkiem do nawadniania jest słaba czarna herbata, posłodzona niewielką ilością cukru. Herbata, ze względu na zawartość w niej garbników, będzie działała ściągająco i przeciwzapalnie, sprzyjając regeneracji jelit, natomiast glukoza z cukru doda choremu energii do walki z chorobą. Warto również podawać małymi łyczkami elektrolity, w celu uzupełnienia strat sodu i potasu.
Należy także zachować odpowiednią dietę. Jeśli chory w ogóle odmawia jedzenia, nie trzeba go do tego zmuszać, ponieważ potrzebuje on w tym czasie energii na zwalczenie infekcji, a nie na trawienie. Poza tym chory układ pokarmowy nie będzie w stanie trawić prawidłowo różnych pokarmów. Po ustąpieniu objawów można stopniowo włączać do diety delikatne, lekkostrawne posiłki - gotowany ryż, marchewkę, ziemniaki, sucharki.
Jakie leki homeopatyczne możemy używać przy biegunce?
Zanim jednak dojdzie do rozwoju poważniejszych objawów i pogorszenia stanu chorego, już od pierwszych objawów zwiastujących biegunkę warto włączyć do leczenia leki homeopatyczne. Mamy spory wybór wśród tych produktów, jeśli chodzi o szybkie zwalczenie biegunki i złagodzenie jej symptomów i skutków. Mogą być one zastosowane zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Są skuteczne w biegunce ostrej oraz przewlekłej. Należy tylko dokonać wyboru właściwego leku. Do najważniejszych należą:
- China rubra - lek wskazany w przypadku niezbyt bolesnych, ale bardzo wyczerpujących biegunek, powodujących silne osłabienie i odwodnienie organizmu. Stolce są wodniste, o ciemnobrązowym zabarwieniu, z resztkami niestrawionego pożywienia, z obecnością gazów o bardzo nieprzyjemnym zapachu i wzdęć brzucha; możliwy jest także gorzki posmak w ustach. Stolec jest oddawany zazwyczaj w nocy lub po posiłku. W przypadku tego leku biegunka występuje często po spożyciu mleka lub owoców. Wzdęcia dotyczą całego brzucha, towarzyszy im żywa perystaltyka jelit, bóle brzucha, które nasilają się pod wpływem dotyku oraz po spożyciu mleka, owoców, herbaty oraz alkoholu.
- Arsenicum album - lek szczególnie użyteczny w przypadku infekcji rotawirusowej (grypa żołądkowo-jelitowa), przebiegającej z biegunką, wymiotami, gorączką i znacznym osłabieniem. Biegunka jest tu piekąca i wodnista, chociaż dosyć skąpa, stolec ma nieprzyjemny zapach, mogą wystąpić bóle brzucha, a chory jest osłabiony, wyczerpany i blady. Nie ma apetytu, lecz chętnie popija małe ilości ciepłych płynów. Wypróżnienia są bolesne, gdyż stolec ma charakter podrażniający. Ostre zaburzenia żołądkowo-jelitowe przypominają niekiedy swym przebiegiem cholerę. Cechują się ogólnym pogorszeniem stanu pacjenta. Mogą być efektem zakażenia rotawirusami lub zatrucia pokarmowego po spożyciu nieświeżego mięsa lub innego przeterminowanego jedzenia.
- Veratrum album - lek wskazany wówczas, gdy biegunka charakteryzuje się bardzo obfitymi stolcami i szybko postępującym odwodnieniem. Występują skurczowe, przeszywające bóle brzucha, zimne poty, znaczne wyczerpanie. Chory odczuwa zimno całego ciała, z jednoczesnym uczuciem wewnętrznego pieczenia. Pojawia się znaczne wyziębienie ciała ze skłonnością do zapaści i bolesnymi kolkami w okolicy nadbrzusza. Zespół takich objawów może wystąpić w przebiegu ciężkich zatruć pokarmowych, cholery lub zatruć pokarmowych z objawami neurologicznymi.
- Pulsatilla - może się okazać pomocna, jeśli biegunka pojawi się po spożyciu tłustych pokarmów, jak np. ciasta, lody, tłuste mięso, ciężkostrawne posiłki. Biegunka cechuje się sporą zmiennością ? różna jest konsystencja i barwa stolców, jednocześnie mogą wystąpić bóle brzucha, uczucie ciężaru w nadbrzuszu i nieprzyjemny posmak w jamie ustnej. Osoba potrzebująca tego leku ogólnie ma problemy trawienne po spożyciu tłustego jedzenia. Trawienie odbywa się powoli i z trudem, czemu towarzyszy gorycz w ustach, wzdęcia i odbijania o smaku spożytych pokarmów. Pomimo, że odczuwa silną suchość w ustach, nie ma pragnienia. Biegunka może występować naprzemiennie z zaparciami.
- Ipeca - zalecana jest w przypadku biegunki, której towarzyszą silne nudności oraz wymioty. Możliwe są także silne, przeszywające, kolkowe bóle brzucha i uczucie gwałtownego parcia na stolec, który jest zazwyczaj wodnisty, spieniony, niekiedy z obecnością śluzu lub smużek krwi.
- Magnesia carbonica - jest pomocny w różnego rodzaju zaburzeniach dyspeptycznych, które pojawiają się lub nasilają po spożyciu mleka lub produktów mlecznych. Biegunce towarzyszy nadkwaśność, kwaśne odbijania, zgaga oraz silne wzdęcia. Stolec jest wodnisty, spieniony, i zielonkawym kolorze i kwaśnym zapachu. Lek ten jest szczególnie użyteczny w przypadku biegunki u niemowląt nie tolerujących mleka.
- Aloe - lek wskazany w sytuacji, gdy obfita biegunka pojawia się natychmiast po spożyciu posiłku. Występuje tak silne parcie na stolec, że chory nie może go powstrzymać i czasem dochodzi do mimowolnego wypróżnienia, zwłaszcza u dzieci. Objawom towarzyszy uczucie ciężaru i pełności w podbrzuszu i odbycie. Chory może odczuwać stałą potrzebę oddawania stolca. Dolegliwości nasilają się po spożyciu posiłku lub wypiciu płynu. Lek ten jest przepisywany przy objawach będących wynikiem zatrucia pokarmowego, w przypadku biegunki polekowej, w różnego rodzaju stanach zapalnych jelit oraz pomocniczo w czerwonce. Dobrze reagują na niego osoby ze skłonnością do objadania się i picia dużych ilości napojów, prowadzące z reguły siedzący tryb życia.
Więcej na temat dawkowania oraz dopasowania odpwiedniego leku do rodzaju biegunki przecztasz to: kliknij
