Afty
Aftą określane jest owrzodzenie, występujące w obrębie błony śluzowej jamy ustnej - na języku, w okolicach warg, po wewnętrznej stronie policzka lub na dziąsłach. Wygląd afty jest bardzo charakterystyczny - jest to okrągła, biała ranka otoczona czerwoną obwódką. Po około 2 ? 3 dniach od pojawienia się pokrywają się białym lub żółtawym nalotem, z tego powodu bywają czasem nazywane pleśniawkami. Jest to jednak błędne określenie z racji tego, że pleśniawki są innym rodzajem dolegliwości jamy ustnej. Pleśniawki wyglądają łudząco podobnie, jednak ich przyczyną jest zakażenie grzybami z rodzaju drożdżaków, ponadto nie wykazują się tak dużą bolesnością, jak ma to miejsce w przypadku aft.
Pojawienie się aft wiąże się najczęściej ze spadkiem odporności, zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Z tego względu ta bolesna przypadłość może nas dotknąć w czasie choroby lub też po przebytej infekcji, gdy nasz układ odpornościowy jest osłabiony i jeszcze nie funkcjonuje prawidłowo. U dzieci afty pojawiają się często w okresie ząbkowania, jako że również wtedy dochodzi do obniżenia aktywności systemu immunologicznego. Ponieważ pojawienie się afty jest związane z rozwojem miejscowego stanu zapalnego, objawem towarzyszącym jest tutaj często powiększenie się sąsiadujących węzłów chłonnych.
Jak wyglądają afty?
Niekiedy afta bywa wynikiem mikrourazu, do którego dochodzi np. wskutek przygryzienia wewnętrznej strony policzka lub innego rodzaju uszkodzenia śluzówki jamy ustnej. Afta może być jedna lub może być ich kilka.
Afty to przykra dolegliwość, charakteryzująca się dużą bolesnością, która daje znać o sobie w trakcie codziennych czynności, jak między innymi mycie zębów, płukanie jamy ustnej, jedzenie, a zwłaszcza spożywanie potraw o kwaśnym smaku, np. owoców cytrusowych, dań ostro przyprawionych lub słonych oraz picie, w szczególności gorących płynów czy soków owocowych. Czasem nawet dotknięcie chorego miejsca językiem powoduje dolegliwości. Podrażniona i uszkodzona błona śluzowa reaguje pieczeniem, bólem i szczypaniem. Małe z początku owrzodzenie może niekiedy przekształcić się w głęboką nadżerkę błony śluzowej, która potrzebuje aż około miesiąca, aby się wygoić.
Niestety, afty mają tendencję do nawracania. W przypadku częstych nawrotów tej uciążliwej dolegliwości i przedłużającego się leczenia, warto się zdiagnozować w kierunku chorób związanych ze stanem zapalnym jelit (choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, celiakia). W szczególności trzeba uważać w przypadku dzieci, u których nawracające uporczywie afty mogą być oznaką przewlekłego aftowego zapalenia jamy ustnej, co samo w sobie stanowi podstawę do dalszego leczenia, lecz również może oznaczać obecność innych chorób przewlekłych. W tej sytuacji dziecko powinno być prawidłowo zdiagnozowane, w celu znalezienia właściwej przyczyny choroby.
Skąd się biorą afty?
Najczęściej jednak afty pojawiają się w wyniku takich okoliczności jak:
- niedobór witamin i biopierwiastków, co wiąże się z dietą zbyt ubogą w warzywa, owoce i składniki zapewniające odpowiednią podaż mikro- i makroelementów
- zaburzenia prawidłowej flory bakteryjnej przewodu pokarmowego ? co wiąże się między innymi z obniżeniem odporności oraz podatnością na zakażenia; fizjologiczna mikrobiota jelitowa jest w bardzo dużej mierze odpowiedzialna za prawidłową odporność organizmu, zatem jej niedobory mogą prowadzić do rozmaitych infekcji oraz rozwoju stanów zapalnych.
- nieprawidłowa higiena jamy ustnej, w tym brak dbałości o zdrowe zęby i występująca próchnica, ale także obecność kamienia nazębnego.
- stosowanie niektórych leków chemicznych, które mogą prowadzić do spadku odporności, w szczególności chodzi tu o antybiotyki, leki sterydowe, środki stosowane w chemioterapii, czy preparaty immunosupresyjne.
- podrażnienie śluzówki jamy ustnej ? przez np. używanie zbyt twardej szczoteczki do zębów, nieodpowiedniej pasty, czy poprzez źle dobraną protezę, uciskającą na dziąsła i zwiększającą ryzyko rozwoju mikrourazów w jamie ustnej. Przyczyną pojawienia się aft może być również aparat ortodontyczny, który w mechaniczny sposób może podrażniać śluzówki jamy ustnej, przyczyniając się do ich uszkodzenia.
- współistnienie innych chorób, jak np. zaburzenia hormonalne, zaburzenia odporności, zakażenie wirusem opryszczki, czy choroby o charakterze autoimmunologicznym.
- przemęczenie, zarówno na poziomie fizycznym, jak i spowodowane nadmiernym przeciążeniem i wysiłkiem intelektualnym
- przedłużający się stres ? w szeroko pojętym zakresie, jako jeden z głównych czynników, powodujących obniżenie odporności i zwiększenie podatności na zachorowania.
Istotną informacją jest to, że afty, na szczęście, nie są zaraźliwe. W przeciwieństwie do np. opryszczki, która jest chorobą o podłożu wirusowym i może przenosić się przez dotyk, aftą nie można się zarazić. Jednakże trudno jest ją wyleczyć, gdyż śluzówki jamy ustnej są nieustannie narażone na kontakt z pożywieniem, przeżuwanie (ruchy mechaniczne), dotyk językiem, mycie zębów. Wilgotne środowisko nie sprzyja szybkiemu zagojeniu się nadżerek.
Jak leczyć afty?
Aby zatem przyspieszyć proces ich wyleczenia należy przede wszystkim dbać o higienę, nie korzystać ze wspólnych naczyń i sztućców, starannie myć owoce i warzywa przed spożyciem, nie jeść brudnymi rękoma. Jednocześnie trzeba starannie pielęgnować jamę ustną, lecz uważać aby nie urazić lub nie uszkodzić istniejącej już nadżerki. Niewskazane są wizyty u stomatologa w czasie, gdy cierpimy z powodu afty, nie powinno się używać zbyt twardej szczoteczki do zębów, a także stosować chemicznych płynów do płukania jamy ustnej i pasty do zębów o zbyt intensywnym, ostrym smaku.
W celu pozbycia się aft oraz zapobieżenia ich nawrotom należy najpierw zadbać przede wszystkim o dietę, szczególnie o właściwą podaż witamin i minerałów (ważne są żelazo, kwas foliowy, witamina B12 oraz inne witaminy z grupy B, cynk i witaminy A, C i E). Koniecznie trzeba również zwiększyć ilość przyjmowanych probiotyków. Znajdziemy je głównie w kiszonkach, kefirach, maślance i jogurcie naturalnym. Jeśli nie jesteśmy w stanie szybko nadrobić braków za pomocą odpowiedniego pożywienia, należy zastosować dobre suplementy diety. W aptekach znajdziemy dobrej jakości preparaty zawierające właściwe szczepy bakterii probiotycznych, a także produkty z witaminami i minerałami.
Należy mieć na uwadze, że skoro doszło już do pojawienia się aft, co jest wynikiem osłabionej odporności, nie wystarczy zażycie kilku kapsułek leku, gdyż nie pokryje to zwiększonego zapotrzebowania na te składniki. W celu uzupełnienia niedoborów trzeba zadbać o ich regularne uzupełnianie w codziennej diecie przez okres nawet kilku miesięcy. Dawka i rodzaj preparatu powinny być dostosowane do wieku pacjenta.
Przy istniejącej aftozie, wskazane jest również płukanie jamy ustnej naparami ziołowymi. Najbardziej przydatny będzie napar z szałwii, rumianku, nagietka, tymianku lub łopianu. Mają one działanie ściągające, antyseptyczne, przeciwzapalne i łagodzące. Przyspieszają regenerację nabłonka i ułatwiają gojenie się ranki oraz działają przeciwbólowo.
Zalecane jest także płukanie ust roztworem wody i sody oczyszczonej. Można również użyć do płukania roztworu wody zmieszanej z wodą utlenioną lub przyłożyć gazik nasączony wodą utlenioną bezpośrednio na bolesną zmianę.
Jakie leki homeopatyczne są stosowane na afty?
Znakomitym sposobem na szybkie zwalczenie aft są leki homeopatyczne. Nie tylko potrafią uporać się z tą dolegliwością, lecz również skutecznie zapobiegają jej nawrotom w przyszłości, wspomagając odporność i zmniejszając podatność pacjenta na tę przypadłość. Dobrze jest jednak zasięgnąć rady doświadczonego homeopaty ? lekarza lub farmaceuty, bowiem tylko dobrze dobrany lek homeopatyczny jest w stanie szybko i skutecznie pomóc nam poradzić sobie z uciążliwym problemem.
W leczeniu homeopatycznym dobiera się lek, który swoimi wskazaniami powinien jak najdokładniej pokrywać się z objawami występującymi u danego pacjenta. Tak więc i w przypadku aft, należy dopasować lek do tych symptomów, które są obecne w czasie dolegliwości.
Do najczęściej stosowanych leków homeopatycznych na afty należą:
- Borax - to lek stosowany głównie w przypadku aft jamy ustnej, występujących u niemowląt i małych dzieci. Są one bardzo bolesne i dają znać o sobie w przypadku każdego dotyku lub podrażnienia, w związku z czym maluch często nie chce jeść, płacze, jest marudny i rozdrażniony, zaś dzieci karmione piersią odmawiają ssania ze względu na nasilony ból. Zmiany chorobowe są najczęściej umiejscowione na wewnętrznej powierzchni policzków. Możliwe jest ich krwawienie w trakcie jedzenia. Aftom może również towarzyszyć biegunka z obecnością żółtawego stolca ze śluzem.
- Mercurius solubilis - jest skuteczny w przypadku rozmaitych stanów zapalnych śluzówki jamy ustnej, w tym tych przebiegających z aftami, które mają tutaj charakter powierzchniowych owrzodzeń. Afty są bolesne, ból ma charakter kłujący, głęboki; aftom może towarzyszyć metaliczny posmak w ustach, a także nieprzyjemny zapach z jamy ustnej, wyczuwalny nawet ze znacznej odległości od pacjenta. Lek ten zaleca się szczególnie wtedy, gdy dolegliwości nabierają charakteru ropnego, dochodzi do stanów zapalnych dziąseł, które są obrzęknięte i łatwo krwawią w miejscu kontaktu z tworzącymi się nadżerkami. Do tego często występuje nadmiernie ślinienie się, ślina jest lepka, a język obrzmiały i pokryty żółtawym nalotem.
- Kalium bichromicum - jest pomocny w przypadku aft o typie głębokich owrzodzeń o regularnych i gładkich obrzeżach, jakby zostały ?odciśnięte monetą?. Afty są bardzo bolesne, piekące, szczypiące i pokryte są często żółtą lub żółtozieloną błonką. Początkowo obserwuje się tylko stan zapalny błon śluzowych jamy ustnej z obfitym wydzielaniem lepkiego, gęstego śluzu, a ślina u pacjenta staje się lepka, ciągnąca i ma nieprzyjemny zapach. Następnie dochodzi do pojawienia się głębokich, okrągłych, bolesnych owrzodzeń o gładkich brzegach.
- Monilia albicans - wskazany jest, jeśli afty rozwinęły się na podłożu grzybiczym, w szczególności drożdżakowym. Z tego powodu lek ten będzie bardziej wskazany w przypadku pleśniawek niż aft, chociaż może być zastosowany również w aftozie. Monilia albicans bowiem pomoże doprowadzić do równowagi zaburzoną florę bakteryjną organizmu i ułatwi modyfikację podłoża chorobowego tak, aby zapobiec kolejnym nawrotom dolegliwości. Uregulowanie mikrobioty jelitowej sprzyjać będzie wzrostowi odporności, co w naturalny sposób zmniejszy podatność na rozwój aft i przyspieszy ich wygojenie się.
- Cantharis vesicatoria - lek polecany w przypadku owrzodzeń i aft jamy ustnej z towarzyszącym uczuciem silnego pieczenia. Afty mogą tu przybrać wygląd pęcherzyków. Z gwałtownym, palącym bólem związana jest silna nadwrażliwość na dotyk, dolegliwości wzmagają się podczas mycia zębów, jedzenia, picia, a nawet mówienia lub poruszania językiem. Aftom mogą niekiedy towarzyszyć zmiany zapalne, toczące się w obrębie jamy ustnej i gardła, z uczuciem skurczu, bolesnego pieczenia i silnego podrażnienia, które wzmaga się przy przełykaniu ciepłych płynów i pokarmów.